Recreatieoord als erfgoed
Erkenning
Recreatieoord Hoek van Holland barst van de herinneringen en sentimenten. Met haar eigen karakter en haar rijke geschiedenis, behoort het tot het culturele erfgoed van Rotterdam.
Nationaal verdient het een prominente plek in de geschiedenis van het kamperen. Kortom, De houten kampeerstad mag niet verloren gaan.
Veel mensen in Rotterdam weten wel dat het Recreatieoord een gebied is met veel houten vakantiehuisjes, dat bestaat uit het oude en het nieuwe kamp. De een heeft er ooit een paar jaar een huisje gehad. De ander staat er al vanaf de jaren vijftig en heeft het huisje ooit overgenomen van zijn ouders.
Maar niet iedereen is op de hoogte van haar geschiedenis. Die begon officieel in 1923. Sindsdien heeft het een geheel eigen karakter gevormd. Het recreatieoord heeft deel uitgemaakt in de levens van duizenden, voornamelijk Rotterdamse recreanten. Onvergetelijke zomers beleefden ze er.
Beschermen
Regelmatig worden oudere campings en recreatieparken herontwikkeld naar moderne parken met recreatieverblijven voor verhuur. Daarom is het nodig om het bewustzijn van de bijzondere geschiedenis en historische waarde van het oudste vakantiepark van Nederland te vergroten.
De erkenningen voor het recreatieoord kwamen vanaf 2020, niet toevallig ook het jaar waarin de de dreiging van verkoop van het recreatieoord ontstond.
Erfgoed
Op 25 november 2020 kwam de eerste erkenning. Toen schreef Mario Bruijns Recreatieoord Hoek van Holland namelijk in bij het Netwerk Immaterieel Erfgoed Nederland).
Vanaf dat moment werd op het Rotterdamse stadhuis en in de media over het huisjeskamp gesproken als erfgoed.
Na die aanmelding volgde opname in de collectie van Echt Rotterdams Erfgoed (nummer 81 in de collectie). De opname werd op 21 maart 2021 beklonken op het oude kamp van het recreatieoord. Loe Elzerman ontving hierbij de oorkonde. Zij was in 2013 letterlijk in een huisje op het oude kamp geboren. Zo werd Loe die dag 2021 de ster van het recreatieoord.
In april 2021 volgde opname in het digitale platform de Canons van Zuid-Holland.
Cultuur-historische verkenning
Na de erkenningen als erfgoed liet de gemeente Rotterdam een onderzoek uitvoeren naar de historische waarde van het recreatieoord door een onafhankelijk onderzoeksbureau. Dat resulteerde in de ‘Cultuurhistorische verkenning (quickscan) van Recreatieoord en Camping Hoek van Holland’.
Basis voor de verkenning vormden de boeken De houten kampeerstad van Rotterdam aan zee,
De onderzoekers, Van Meijel – adviseurs in cultuurhistorie (Nijmegen) en Els Bet stedenbouwkundige (Rotterdam), bevestigden met hun verkenning de historische waarde van het vakantiepark:
“Recreatieoord Hoek van Holland is van architectuurhistorisch en stedenbouwkundig belang, een plek waar ondanks alle veranderingen de oorspronkelijke ziel en sociale cultuur nog rondwaart”, aldus Van Meijel en Bet.
Zij adviseren de gemeente Rotterdam dan ook om het recreatieoord in publiek domein te houden vanwege de dreiging van het grote geld.
De Havenloods over de cultuur-historische verkenning
Medestanders
De historische waarde werd ook ingezien door onder meer:
- Erfgoedvereniging Bond Heemschut
- Historisch Genootschap Roterodamum
- Het Cuypersgenootschap
- Historisch Genootschap Hoek van Holland
Zij, evenals andere prominenten uit de wereld van erfgoed en architectuur-historici, ondersteunden het pleidooi voor behoud van Recreatieoord Hoek van Holland. Met het document riepen de ondertekenaars de gemeente Rotterdam op tot behoud en bescherming ervan.
Geschiedenis in toekomstvisie
Ook in de ‘Toekomstvisie Recreatieoord Hoek van Holland’ van 30 september 2021 van de Recreanten Advies Raad (RAR) en de Gebiedscommissie Hoek van Holland is de geschiedenis van belang. Behoud van de cultuurhistorische waarde is erin opgenomen als een van de kernwaarden. ’De cultuurhistorische waarde staat buiten kijf’, zo staat vermeld.
Gemeente Rotterdam overtuigd van historische waarde
De bewustwording van de geschiedenis kreeg bij de gemeente Rotterdam een vervolg en speelde een rol van betekenis in het behoud van het park. Het college van B en W sprak in december 2021 namelijk haar voornemen uit: de grond van het recreatieoord in erfpacht uitgeven aan een door de recreanten opgerichte coöperatieve vereniging. Daarmee was de verkoop aan een commerciele marktpartij van de baan.
De gemeente Rotterdam omschrijft het als volgt: “Het Recreatieoord Hoek van Holland heeft door zijn lange geschiedenis een bijzondere cultuur-historische waarde en ook een opzet die duidelijk afwijkt van moderne recreatieparken.“ Met het voornemen blijven deze kwaliteiten en het kleinschalige karakter van het park behouden, zo stelt de gemeente Rotterdam.
De cultuur-historische verkenning vormt momenteel de basis bij het ontwikkelen van een nieuw bestemmingsplan voor het recreatieoord.
In top 5 erfgoedjaar 2021
Door de vele media-aandacht en de grote inzet van de recreanten om het terrein te behoeden voor verkoop, werd het recreatieoord opgenomen in de lijst met de 5 meest besproken onderwerpen van erfgoedjaar 2021.
De lijst is samengesteld door De erfgoedstem, hét digitale nieuwsplatform voor de erfgoedsector.
Zo wordt de rol van de geschiedenis van Recreatieoord Hoek van Holland steeds zichtbaarder, de bijnaam De houten kampeerstad van Rotterdam aan zee steeds bekender:
- De historische waarde bracht Miniworld Rotterdam er toe om Recreatieoord Hoek van Holland als maquette een plekje te geven in de grootste overdekte miniatuurwereld van de Benelux aan het Weena in Rotterdam. De opening was op 24 november 2021.
- Het logo van de op 26 september 2022 opgerichte Coöperatie Vereniging ONS Recreatieoord kreeg een nostalgisch tintje met een historisch lettertype.
- In de songteksten van Michel Nottroth (Mijn huissie in de Hoek) en het 010Sherriff lied (‘Van hout is de kampeerstad. Maar van goud als je er bent’).
- De bekende acteurs John Buijsman en Helmert Woudenberg verwerkten informatie uit de boeken van de houten kampeerstad in hun theatervoorstelling De recreanten en het begeleidende informatieboekje.
- Podcastmakers Suzanne Streefland en Sandra van Steen noemden hun podcast over het recreatieoord ‘De slag om de houten kampeerstad’ (2022).